Badanie- joga kundalini
Czy kiedykolwiek po wyjściu z zajęć jogi czułaś/eś, że świat wygląda jakoś inaczej? Że chaos myśli w Twojej głowie na chwilę ucichł, a Ty czujesz się bardziej… sobą? Jako studentka psychologii i pasjonatka jogi, postanowiłam przyjrzeć się temu fenomenowi z bliska. Chciałam sprawdzić, czy to, co intuicyjnie czujemy na macie, da się zbadać i opisać językiem nauki. Tak narodził się pomysł na moją pracę magisterską, w której postanowiłam zgłębić związek między praktyką jogi kundalini a dwoma fascynującymi konstruktami psychologicznymi: uważnością i poczuciem koherencji.
Czym tak naprawdę jest uważność?
Pewnie nieraz słyszałeś o mindfulness. To pojęcie, choć wywodzi się z tradycji buddyjskiej, szturmem zdobywa świat zachodniej psychologii. Jon Kabat-Zinn, twórca Programu Redukcji Stresu Opartego na Uważności (MBSR), definiuje ją jako świadome, nieoceniające skupienie na bieżącej chwili. Chodzi o to, by zamiast nieustannie rozpamiętywać przeszłość i martwić się o przyszłość, w pełni doświadczać tego, co dzieje się właśnie teraz.
W moich badaniach oparłam się na modelu, który opisuje uważność za pomocą pięciu kluczowych umiejętności. Pomyśl o nich jak o pięciu filarach, które budujesz podczas praktyki na macie:
Obserwowanie: To zdolność zauważania tego, co dzieje się w Tobie i wokół Ciebie - odczuć w ciele, przelatujących myśli, dźwięków czy zapachów.
Opisywanie: Umiejętność nazwania swoich wewnętrznych doświadczeń słowami, np. „czuję smutek” albo „myślę o pracy”.
Działanie ze świadomością: Pełne skupienie na tym, co robisz w danym momencie, zamiast działać na „autopilocie”.
Nieocenianie: To postawa akceptacji wobec swoich myśli i uczuć. Zamiast krytykować się za to, co czujesz, po prostu to zauważasz.
Niereaktywność: Zdolność do obserwowania swoich myśli i emocji bez automatycznego poddawania się im. Pozwalasz im przypływać i odpływać, zachowując wewnętrzny spokój.
A co z tą koherencją?
Drugim pojęciem, które badałam, jest poczucie koherencji. To koncepcja stworzona przez Aarona Antonovsky'ego, który zamiast pytać „dlaczego chorujemy?”, postanowił zbadać, „co sprawia, że pozostajemy zdrowi”. Poczucie koherencji to takie ogólne nastawienie do życia, które sprawia, że czujemy, że damy sobie radę, niezależnie od okoliczności. Składa się z trzech elementów:
Poczucie zrozumiałości: Przekonanie, że świat jest uporządkowany i przewidywalny. Nawet gdy dzieje się coś trudnego, wierzysz, że jesteś w stanie to zrozumieć.
Poczucie zaradności: Wiara, że masz zasoby (wewnętrzne i zewnętrzne), aby poradzić sobie z wyzwaniami. To postawa „dam radę!”.
Poczucie sensowności: Głębokie odczucie, że życie ma sens, a wysiłek i zaangażowanie są tego warte. To ten element, który daje nam motywację do działania.
Osoby o silnym poczuciu koherencji postrzegają stresory nie jako zagrożenia, ale jako wyzwania, z którymi można sobie poradzić.
Joga Kundalini: Most między ciałem, umysłem i nauką
Choć jej korzenie są duchowe, współczesna nauka coraz śmielej potwierdza jej skuteczność. Początkowo badanie subtelnych koncepcji, takich jak energia czy czakry, stanowiło wyzwanie. Naukowcy skupili się więc na mierzalnych parametrach: aktywności fal mózgowych, zmienności rytmu serca, poziomie hormonów czy zmianach w strukturze i funkcjonowaniu mózgu.
Badania te dowodzą, że techniki jogi kundalini stanowią precyzyjne narzędzie do regulacji układu nerwowego. Świadomy oddech (pranajama) i wibracje mantr wpływają na autonomiczny układ nerwowy, stymulując między innymi nerw błędny, który jest kluczowy dla aktywacji reakcji relaksacyjnej organizmu. Techniki neuroobrazowania, takie jak rezonans magnetyczny, potwierdzają, że regularna praktyka prowadzi do obserwowalnych zmian w mózgu - szczególnie w obszarach odpowiedzialnych za pamięć, uwagę i regulację emocji.
Nawet starożytne koncepcje, jak czakry i kanały energetyczne (nadi), znajdują dziś swoje hipotetyczne odpowiedniki w głównych splotach nerwowych i szlakach neuronalnych. Nauka dostarcza więc dowodów na to, że joga kundalini, poprzez zintegrowane działanie swoich komponentów, realnie wpływa na neuroplastyczność mózgu, wspierając budowanie bardziej zrównoważonych wzorców neuronalnych i psychologicznych.
Co odkryłam w moich badaniach?
W moim badaniu wzięły udział dwie grupy: osoby regularnie praktykujące jogę kundalini oraz grupa kontrolna, która jogi nie praktykowała. Chciałam sprawdzić nie tylko to, czy te grupy się różnią, ale też czy uważność i koherencja mają związek ze stażem i częstotliwością praktyki. Oto najważniejsze wnioski:
Jogini mają wyższy poziom uważności i koherencji. Osoby praktykujące jogę kundalini uzyskały znacznie wyższe wyniki zarówno w ogólnym poczuciu uważności, jak i koherencji, a także we wszystkich ich składnikach. Oznacza to, że lepiej radzą sobie z nazywaniem emocji, obserwowaniem myśli bez oceniania, a jednocześnie mają silniejsze poczucie, że życie ma sens i potrafią sobie radzić z jego wyzwaniami.
Częstotliwość jest ważniejsza niż staż! To jedno z najciekawszych odkryć. Okazało się, że kluczowa dla budowania obu zasobów jest regularność praktyki. Osoby ćwiczące 3 razy w tygodniu lub częściej miały istotnie wyższe wyniki niż te praktykujące rzadziej. Długość stażu miała niewielki związek z uważnością, a z koherencją - prawie żaden. Wniosek? Lepiej praktykować krócej, a regularnie, niż latami, ale od święta.
Joga to pakiet. Nie miało znaczenia, czy ktoś uważał za najważniejszy aspekt medytacyjny czy oddechowy. Poziom uważności i koherencji był podobny. To potwierdza, że joga kundalini działa jako zintegrowany system - wszystkie jej elementy współdziałają, tworząc potężny efekt.
Uważność i koherencja idą w parze - zwłaszcza u joginów. W obu grupach istniał pozytywny związek między tymi dwoma cechami. Jednak u osób praktykujących jogę ta korelacja była znacznie silniejsza. Sugeruje to, że joga nie tylko podnosi poziom uważności i koherencji, ale także wzmacnia ich wzajemne powiązania, tworząc spójny i silny system wewnętrznych zasobów.
Co z tego wynika dla Ciebie?
Moje badania potwierdzają to, co wielu z nas czuje intuicyjnie na macie. Joga kundalini to nie tylko ćwiczenia fizyczne. To potężne narzędzie, które pomaga wzmocnić nasze zdrowie psychiczne, budować odporność na stres i rozwijać kluczowe zasoby psychologiczne. A najważniejsza wskazówka, jaka z nich płynie, jest prosta i motywująca: rozwijaj matę regularnie. To właśnie systematyczność jest kluczem do głębokiej i trwałej transformacji.
Sat Nam!
Literatura
Antonovsky A. (1997), Poczucie koherencji jako determinanta zdrowia, [w:] Heszen-Niejodek I., Sęk H. (red.), Psychologia zdrowia, Wydawnictwo PWN.
Baer R. A., Gregory T. Smith G.T., Hopkins J., Krietemeyer J., Toney L. (2006), Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness, Assessment, 13(1), 27-45.
Bhajan Y. (2003). Physical Wisdom: Kundalini Yoga as Taught by Yogi Bhajan, The Golden Lotus Press.
Bishop S. R. (2004), Mindfulness: A Proposed Operational Definition, Clinical Psychology Science and Practice 11(3), s.230 - 241.
Diamond D. M., Rosenfield D.,Kaiser N., Baker A.W., Hoge E.A., Khalsa S.B.S., Hofmann S.G., Simon N.M. (2024). Changes in mindfulness facets across yoga, CBT and stress education in individuals with generalized anxiety disorder, Journal of Mood & Anxiety Disorder.
Jung C. G. (2016), Psychologia jogi kundalini, Wydawnictwo KR,
Kabat-Zinn J. (2009), Życie, piękna katastrofa, Czarna Owca.
Keng, S. L., Smoski M.J., Robins C.J. (2011) Effects of mindfulness on psychological health: A review of empirical studies. Clinical psychology review, 31(6), 1041-1056.
Llewelyn C.J. (2024), Czakry i nerw błędny, Wydawnictwo Kobiece,
Krishna G. (1990), Kundalini - The Secret of Yoga, F.I.N.D. Research Trust.
Nestor J. (2021), Oddech. Naukowe poszukiwania utraconej sztuki, Wydawnictwo Galaktyka,
Rama, S., Ajaya, S., Ballentine, R. (2023), Joga a psychoterapia. Zawiłości ludzkiej psyche, Sensus.
Rosenberg S. (2020), Terapeutyczna moc nerwu błędnego. Praca z ciałem oparta na teorii poliwagalnej, Wydawnictwo UJ.
Sales E., Chou, Y. (2019), Yoga as Advanced Cognitive Training: How Kirtan Kriya In Kundalini Yoga Changes the PTSD Brain, Journal of Yoga and Physiotherapy, 7(4).
Sheldrake R. (2018), Nauka a praktyki duchowe, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wiza A. (2006), Joga w kontekście salutogenetycznej koncepcji zdrowia, Medycyna Sportowa 3(6); Vol. 22, s. 176-179.
Adres
Nabielaka 15,
Warszawa 00-743
Kontakt
Menu
Śledź mnie